اهل آخرت؛ بيدار دلان دائمالذكر
علامه مصباح یزدی هر ساله جلساتی را با موضوع اخلاقی برپا می کنند. فایل صوتی و متنی این جلسات در پایگاه اطلاع رسانی ایشان به نشانی http://mesbahyazdi.ir قرار داده می شود. در زیر فرازی از سخنان گهربار این عالم فرزانه آورده شده است.
در این حدیث ( سخنی که خداوند در معراج با پیامبر گفت) یکی دیگر از اوصاف اهل آخرت را چشمان گريان و دلهايي دائما به ياد خدا معرفي ميكند؛ أَعْيُنُهُمْ بَاكِيَةٌ وَ قُلُوبُهُمْ ذَاكِرَةٌ؛ به دنبال آن نيز ميفرمايد: هيچ چيز آنها را از ياد خدا غافل نميکند. در قرآن نيز ميفرمايد: رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ[5]؛ برخلاف افراد عادي كه به اندك چيزي از ياد خدا غافل ميشوند و حتي ممكن است نمازشان را فراموش كنند. گرسنگي، تشنگي و هر مسأله ساده ديگري در طول شبانهروز دل بسياري از ما را به خود مشغول ميکند؛ اما اهل آخرت كساني هستند كه هيچ چيز آنها را از خدا غافل نميکند. أَعْيُنُهُمْ بَاكِيَةٌ؛ چشمانشان گريان است؛ وَ قُلُوبُهُمْ ذَاكِرَةٌ؛ إِذَا كُتِبَ النَّاسُ مِنَ الْغَافِلِينَ كُتِبُوا مِنَ الذَّاكِرِينَ؛ اغلب مؤمنين هنگام نماز به ياد خدا هستند و انشاءالله حضور قلبشان در نماز محفوظ است؛ زيرا إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ[6]؛ طبيعي است كه مؤمن در حال نماز، هنگام تلاوت قرآن، يا در مجلس موعظه به ياد خدا و اولياي خدا باشد. اما در مواقعي طبيعتا آدمي از اين امور غافل ميشود چه؟ فرض کنيد در جايي حادثهاي مثل آتشسوزي اتفاق افتاده است؛ در اين حالت هر كسي به فكر نجات خود از آتش است و طبعاً كسي به ياد خدا نيست. هنگامي كه نقطهاي از بدن آدمي مبتلا به درد شديدي بشود؛ در چنين حالتي كسي توجه به نماز و دعا ندارد. اگر شادي و شور مستانهاي براي آدمي پيدا شود، شخص همه چيز را فراموش ميکند؛ تا جايي كه ممكن است سکته کند. آدميزاد اينچنين است. اما خداوند بندههايي دارد كه در هيچ حالي از ياد خدا غافل نميشوند؛ در مصيبت و گرفتاري از خداوند براي حل مشكل خود كمك ميخواهند؛ در شادي خدا را به خاطر نعمتي كه به آنها داده، شکر ميکنند؛ براي حل مشكل علمي خود ابتدا از خدا براي حل آن ياري ميطلبند؛ با وجود اينكه از هوش، استعداد و عقلي كه خداوند به ايشان داده، استفاده ميكنند، از استادي كه خدا برايشان فراهم كرده، بهره ميبرند و کتابي كه خدا در اختيارشان قرار داده، مطالعه ميكنند، اما در همان حال ميگويند: خدايا! خودت به من فهمي بده كه بتوانم مشكل علميام را حل كنم. چنين كساني اهل آخرت هستند.
در اوصاف اهل دنيا گفته شد كه آنها شكر نعمتها را به جا نميآورند، از خدمات ديگران تشکر نميکنند، و در مصيبتها صبور نيستند و جزع و فزع ميکنند؛ در مقابل، اهل آخرت فِي أَوَّلِ النِّعْمَةِ يَحْمَدُونَ وَ فِي آخِرِهَا يَشْكُرُونَ؛ به محض رسيدن به نعمتي، پيش از استفاده از آن، ابتدا خدا را شكر ميکنند. اغلب مردم بعد از آنكه به اندازه كافي از نعمتي استفاده كنند، الحمداللهي به زبان ميآورند؛ اما اهل آخرت ابتدا خدا را سپاس ميگويند و در پايان هم خدا را شاكرند كه نعمتهايش را در اختيارشان قرار داده و وسايلي را برايشان فراهم کرده، و اعتراف ميكنند كه توانايي شكرگزاري همه نعمتهاي خدا را ندارند. اينان اهل آخرت هستند. در مقابل، اهل دنيا، اگر دنيايي از نعمتهاي الهي بر سرشان ببارد، باز فريادشان بلند است كه فلان چيز كم است! اگر كسي دهها كار خوب برايشان انجام دهد، در برابر يك اشتباه او را به باد ناسزا ميگيرند؛ اهل دنيا هميشه نيمه خالي ليوان را ميبينند. اما اهل آخرت هميشه خوبيها را ميبينند، از همه چيز زندگيشان راضياند و خدا را هم به خاطر همه آنها شكر ميكنند. به نظر شما كدام يك از اين حالات خوب است؟
پروردگارا! به برکت دوستانت و از صدقه سر آنها ما را هم از اهل آخرت قرار بده.